Dit was de uitgangsvraag voor het filocafé van 12 juni 2022. We lezen graag uw antwoord met argumenten en concrete voorbeelden. Tijdens de zomermaanden sluiten we twee maanden onze deuren, maar op de tweede zondag van september starten we opnieuw in Den Hopsack met een nieuw filocafé en een nieuwe vraag.
-
Volg
Volgend
Heb je al een WordPress.com-account? Nu inloggen.
Filosofisch café Antwerpen 
Waarom zet men in een vraag zo graag woorden die je individueel ook weer in vraag kan stellen. Wat is vrij in deze context? Hoe mag, kan, zal je je mening uiten? En wat doet absoluut hier dan weer bij? Want elk daarvan bepaalt het antwoord en zonder definitie of beperking van de betekenis, is geen antwoord op de vraag mogelijk. De vraag is gewoon te algemeen en vaag.
LikeGeliked door 1 persoon
Terechte bedenkingen, vind ik, Celle.
Een filosofische vraag die eigenlijk naar een ‘ja’ of ‘neen’ als antwoord peilt is bovendien meestal niet zo’n goede filosofische vraag. Hier moeten we dus ‘ja’ of ‘neen’ antwoorden. Eigenlijk zijn het eerder de argumenten waarmee men tot een ‘ja’ of ‘neen’ besluit die interessant zijn om te bediscussiëren.
LikeLike
Vrije meningsuiting is een afspraak tussen mensen, geen natuurkundige wetmatigheid. Daarom kan het geen goed idee zijn om ze absoluut te maken.
Daar waar problemen opduiken met vrije meningsuiting is er meestal ook een gebrek aan respect. Het overleg met wederzijds respectvol beluisteren is misschien een belangrijkere eis dan de eis om vrije meningsuiting.
LikeLike
Terechte bedenkingen, vind ik, Celle.
Een filosofische vraag die eigenlijk naar een ‘ja’ of ‘neen’ als antwoord peilt is bovendien meestal niet zo’n goede filosofische vraag. Hier moeten we dus ‘ja’ of ‘neen’ antwoorden. Eigenlijk zijn het eerder de argumenten waarmee men tot een ‘ja’ of ‘neen’ besluit die interessant zijn om te bediscussiëren.
LikeLike
Wat is ‘vrij’, wat is ‘meningsuiting’ en wat is ‘absoluut’?
Met het definiëren van deze concepten zijn we wellicht al gauw een hele tijd bezig. De vraag hier is dus heel moeilijk te beantwoorden zodat het voor iedereen duidelijk wordt.
Ik kan wel wat losse gedachten als ballonnetjes oplaten…
Mensen vormen zich een wereldbeeld, een idee over de ‘werkelijkheid’. Ook meningen vormen zich in ons hoofd en dit over allerlei onderwerpen (politiek, maatschappelijk, sociaal, cultureel, moreel, religieus…). Vele mensen vinden het blijkbaar fijn om hun visies, hun meningen, hun wereldbeelden daarbij ook nog te delen met anderen, om ze dus te verkondigen, te uiten, te communiceren met anderen. Ik denk dat mensen hun meningen graag willen spiegelen. Ik denk dat we dit voor een deel graag doen vanuit onzekerheid over de waarheid van onze meningen. We zoeken gelijkdenkenden voor onze meningen. Zo krijgen we soms bevestiging van anderen, soms ook ontkenning. Hoe dan ook, we geven graag onze mening en we hopen ook dat we die mening mogen uiten. In wezen lijkt het vanzelfsprekend dat we onze mening uiten, zoals we ook onze wensen, verlangens, vraagstellingen… al van kindsbeen af uiten. Maar soms botsen we op door anderen opgelegde zwijgplicht. Als kind moet je soms strikt luisteren naar je ouders. Zo leer je soms je mening voor jezelf te houden. Soms zijn er represailles, bestraffingen na het uiten van je mening, zeker als die niet overeenstemt met wat de meeste mensen uit je omgeving menen. Dan wordt je mening als controversieel, als rebels, als arrogant, als beledigend en zo verder beschouwt. In feite zou er altijd openheid voor de mening van anderen moeten kunnen bestaan en zou men anderen ten allen tijde hun mening moeten kunnen laten uiten. In die zin zou je het een ‘absoluut recht’ moeten kunnen laten zijn. Niet dat het samen leven met al die verschillende meningen gemakkelijk is. Het kan zorgen voor onenigheid, wrevel en maakt overeenkomen moeilijk. Ook het nemen van beslissingen is moeilijk wanneer er diverse meningen zijn en geuit worden.
In bepaalde landen en politieke stelsels blijkt de uiting van een eigen mening daarom ook niet altijd zo wenselijk. In dictaturen worden afwijkende persoonlijke meningen niet echt gewaardeerd en als men ze uit worden ze dan niet getolereerd. Als men het dan toch doet, wordt men bedreigd of bestraft (en zelfs gedood). In dat geval is het uiten van je mening niet meer vrij. ‘Vrijheid van meningsuiting’ betekent hier dan dat anderen je niet verhinderen in het uiten van je mening.
Of de mening op zich ‘vrij’ is, dat is een andere zaak. Men zegt wel eens ‘de gedachten zijn vrij’, maar daar wil men denk ik mee zeggen dat je, ook al legt men je zwijgplicht op omdat je een andere mening hebt, je in je hoofd nog altijd wel kan denken wat je denkt. Men kan gedachten gelukkig nog niet lezen. Maar, zijn de gedachten die zich in ons hoofd vormen op zich ‘vrij’ te noemen???
Zelf denk ik dat vrijheid en vrije wil in essentie niet bestaan. Ik denk dat gedachten en meningen zich vormen in ons hoofd, in ons brein. Een mening, een visie, een wereldbeeld, een geloof… lijkt me product of resultaat van een haast ontelbaar aantal causale, bepalende oorzaken. Het begint al bij onze geboorte (en zelfs al een stukje in de moederschoot). We worden via empirische zintuiglijke perceptie al bepaald, geprogrammeerd en zelfs geconditioneerd. Na het empirisch verwerven van info uit de werkelijkheid gaan gedachten zich (vooral associatief) vormen. Ik denk dat hersenen zodanig van aard zijn dat ze constant betekenissen willen vormen. Dat doen ze op basis van data, prikkels, info die binnen komt. Meningen ‘vormen zich’ volgens mij in ons, ‘wij vormen niet onze meningen’. Er zit denk ik geen ‘ikje’ in ons dat zit te kiezen welke gedachten en meningen het wil vormen. Gedachten/meningen zijn ‘gevolg van’. Dat besluit ik voorzichtig vanuit mijn levenservaringen en bescheiden empirische waarnemingen en kennis over ons lichaam, onze hersenen, psychologie, wetenschappen. Dit hier is dus ook een mening die zich in mijn hoofd gevormd heeft en ik kan maar hopen dat ze overeenkomt met ‘waarheid’. 🙂
LikeLike
Niets is absoluut… dus ook de (vrije)meningsuiting niet.
Is altijd beperkt tot de integriteit van de andere(n)…. hoewel…
Velen hebben een nogal erg tot buitensporig ruim idee van hun integriteit zodat / omdat ze zelfs de mentale en / of de fysische ruimte van de andere(n) als de hunne aanzien… en als zodanig zelf erg kwetsbare tenen hebben.
Anderzijds is er de wijze waarop een mening geuit wordt …
LikeLike
In de VS zeggen ze vaak: “Guns don’t kill people. People do.” Je zou dit kunnen overzetten naar deze discussie: “Woorden zijn een verzameling letters. Meningen hebben consequenties.” Mijns inziens, draait het vooral om dat laatste. Is het omdat we er onderhand bewust van zijn dat meningen kunnen kwetsen en de aanleiding kunnen vormen tot onwenselijk gedrag, dat we onze vrijheid om ze te uiten aan banden moeten leggen? Een eenduidig antwoord daarop, lijkt me eenvoudigweg niet bestaan. En zoals dat met zoveel zaken gaat, komt hier het begrip context om de hoek kijken. In bepaalde gevallen zal het wellicht best zijn om je mening in te slikken om een situatie niet te laten escaleren (en zo erger te voorkomen). Op dat moment ontnemen we onszelf de vrijheid om de mening te uiten, en beslissen we eigenhandig, nog steeds in alle vrijheid, om onze mond te houden. Dat is dus een kwestie van afweging. Het weerhoudt er ons ook niet van om diezelfde mening met de nodige duiding op een geschikter tijdstip te uiten. Uiteindelijk komt zo ook het begrip tijd de discussie ingewandeld, en krijgen we zicht op een aantal parameters (context, tijd,…) die mede bepalen wanneer je best overgaat tot actie (of niet). Dat gezegd zijnde, is er met wat goede wil een plaats en een tijd voor om het even welke mening (dit kunnen we dan opvatten als “absoluut”). Uit elke mening kunnen bovendien lessen worden getrokken, hoe vreemd of cryptisch of ongeargumenteerd of “fout” ze ook mag zijn. Tenslotte is het niet de mening zelf die “fout” is, maar wel hoe ze in een toegepaste context wordt ontvangen. Indien het uiten van meningen extern aan banden wordt gelegd, komen we terecht in een bestel waarin voor jou wordt beslist wat wel of niet goed is om gedacht te worden. Willen we onze kinderen -door het verbannen van de meningen van de gevreesde andersdenkenden- laten opgroeien in een wererld waarin hun de mogelijkheid wordt ontnomen om zelf tot een weloverwogen opinie te komen? Wikken en wegen kan enkel met álle maten en gewichten voorhanden.
LikeLike